Periferik arter hastalığı (PAH), kalp ve beyin dışındaki arterlerin ateroskleroz nedeniyle daralması veya tıkanmasıdır. En sık bacak arterlerini etkileyen bu hastalık, yürüme güçlüğünden gangrene kadar ciddi sonuçlara yol açabilir.
Periferik Arter Hastalığı Nedir?#
Periferik arter hastalığı, ekstremiteleri (özellikle bacakları) besleyen arterlerin ateroskleroz nedeniyle daralması veya tıkanmasıdır. Koroner arter hastalığı ile aynı risk faktörlerini paylaşır ve sıklıkla birlikte görülür.
PAH, dünya genelinde 200 milyondan fazla insanı etkiler. 65 yaş üstü nüfusun yaklaşık %20’sinde görülür.
Periferik Arter Hastalığının Belirtileri#
Klasik Belirtiler#
İntermitan Klodikasyon:
- Yürürken bacaklarda ağrı, kramp veya yorgunluk
- Dinlenince geçer
- Belirli bir mesafeden sonra ortaya çıkar
- En sık baldır kaslarında
Kritik Bacak İskemisi:
- İstirahatte ağrı (özellikle geceleri)
- Ayakta soğukluk ve renk değişikliği
- İyileşmeyen yaralar
- Gangren riski
Fontaine Sınıflandırması#
| Evre | Belirti |
|---|---|
| I | Asemptomatik |
| IIa | Hafif klodikasyon (>200 m) |
| IIb | Orta-şiddetli klodikasyon (<200 m) |
| III | İstirahat ağrısı |
| IV | Ülser veya gangren |
Risk Faktörleri#
PAH için başlıca risk faktörleri:
- Sigara: En önemli risk faktörü
- Diyabet: Riski 2-4 kat artırır
- Hipertansiyon
- Hiperlipidemi
- İleri yaş
- Kronik böbrek hastalığı
- Koroner arter hastalığı öyküsü
Tanı Yöntemleri#
Non-İnvaziv Testler#
Ayak Bileği-Kol İndeksi (ABI):
- Basit ve güvenilir tarama testi
- ABI <0.9: PAH tanısı
- ABI <0.4: Kritik iskemi
Doppler Ultrasonografi:
- Damar yapısı ve akım değerlendirmesi
- Darlık yeri ve derecesi
BT Anjiyografi:
- Detaylı anatomik görüntüleme
- Tedavi planlaması için
MR Anjiyografi:
- Kontrast madde kullanmadan görüntüleme
- Böbrek yetmezliğinde tercih
İnvaziv Tanı#
Periferik Anjiyografi:
- Altın standart
- Tedavi ile eş zamanlı yapılabilir
Tedavi Yaklaşımlarımız#
Medikal Tedavi#
Tüm PAH hastalarında temel tedavi:
- Antiplatelet tedavi: Aspirin veya klopidogrel
- Statin tedavisi: LDL hedefi <70 mg/dL
- Hipertansiyon kontrolü
- Diyabet yönetimi
- Sigarayı bırakma: Mutlak gereklilik
- Egzersiz programı: Yürüme mesafesini artırır
Endovasküler Tedavi#
Minimal invaziv girişimsel tedavi seçenekleri:
Balon Anjiyoplasti:
- Daralmış damarın balonla genişletilmesi
- İlaç kaplı balonlar (DCB) restenoz oranını azaltır
Stent Yerleştirme:
- Damarın açık kalmasını sağlar
- İlaç salınımlı stentler tercih edilir
Aterektomi:
- Plağın mekanik olarak çıkarılması
- Kalsifiye lezyonlarda etkili
Kronik Total Oklüzyon Açma:
- Tamamen tıkalı damarların açılması
- Özel teknikler gerektirir
Cerrahi Tedavi#
Endovasküler tedaviye uygun olmayan vakalarda:
- Bypass cerrahisi
- Endarterektomi
- Amputasyon (son çare)
Tedavi Edilen Bölgeler#
Periferik damar girişimleri farklı anatomik bölgelerde uygulanır:
Alt Ekstremite:
- İliak arterler
- Femoral arterler
- Popliteal arter
- Tibial arterler
- Ayak arterleri
Renal Arterler:
- Renovasküler hipertansiyon
- İskemik nefropati
Subklavyan Arter:
- Kol iskemisi
- Subklavyan çalma sendromu
İşlem Sonrası Bakım#
Periferik girişim sonrası:
Hastanede:
- Erişim bölgesi takibi
- Nabız kontrolü
- Hidrasyon
Taburculuk Sonrası:
- Antiplatelet tedavi
- Statin tedavisi
- Düzenli egzersiz
- Risk faktörü kontrolü
- Periyodik kontroller
Sık Sorulan Sorular#
Bacak damarlarındaki tıkanıklık tehlikeli mi?
Periferik anjiyoplasti sonrası yürüyebilir miyim?
Bacak damarlarına stent takılabilir mi?
Periferik damar hastalığı kalp hastalığı ile ilişkili mi?
Sigara bırakma tedaviye yardımcı olur mu?
Randevu ve İletişim#
Periferik damar hastalığı değerlendirmesi veya tedavisi için randevu almak isterseniz:
📍 Avrasya Hospital - Beştelsiz Mah. 101. Sokak No:107, Zeytinburnu, İstanbul
📞 Telefon: +90 212 665 50 50 (Dahili: 4012)
Bu içerik Doç. Dr. Habib Çil tarafından hazırlanmış olup, genel bilgilendirme amaçlıdır. Kesin tanı ve tedavi için mutlaka bir kardiyoloji uzmanına başvurunuz.
İlgili Periferik Damar Tedavileri#
Periferik damar hastalığı ile bağlantılı diğer tedaviler:
- Dizüstü Damar Tıkanıklığı - Femoropopliteal arter tedavisi
- Dizaltı Damar Tıkanıklığı - İnfrapopliteal arter tedavisi
- Karotis Stenozu - Şah damarı darlığı
- Renal Arter Stenozu - Böbrek damarı darlığı
- İliak Arter Tedavisi - Kalça damar tedavisi
- EVAR - TEVAR - Endovasküler anevrizma tamiri