Diyaliz fistül tıkanıklığı tedavisi, hemodiyaliz hastalarında yaşam çizgisi olan AV fistül ve greftlerin açık tutulması için yapılan girişimsel işlemleri kapsar.
Diyaliz Fistülü Nedir?#
Arteriyovenöz (AV) fistül, kronik böbrek yetmezliği hastalarında hemodiyaliz için oluşturulan damar erişimidir.
AV Erişim Tipleri:
| Tip | Açıklama | Avantaj |
|---|---|---|
| AV Fistül | Arter-ven direkt anastomozu | En uzun ömür, az enfeksiyon |
| AV Greft | Sentetik tüp ile bağlantı | Hızlı kullanım, kolay kanülasyon |
| Santral Kateter | Geçici erişim | Acil kullanım |
En Sık Kullanılan Fistül Lokalizasyonları:
- Radiosefalik (Brescia-Cimino): Bilek seviyesi
- Brakiyosefalik: Dirsek seviyesi
- Brakiyobazilik: Transpozisyon ile
Fistül Tıkanıklığı Nedenleri#
Stenoz (Darlık)#
En sık neden - %80:
- Venöz anastomoz stenozu: Fistül çıkışında
- Juksta-anastomotik stenoz: Anastomoz yakınında
- Santral ven stenozu: Subklaviyan/innominate ven
Tromboz#
- Akut fistül tıkanması
- Genellikle altta yatan stenoza bağlı
- Düşük akım sonucu pıhtı oluşumu
Diğer Nedenler#
- Hipotansiyon (diyaliz sırası)
- Aşırı kompresyon
- Hiperkoagülabilite
- Enfeksiyon
Fistül Sorunlarının Belirtileri#
Stenoz Bulguları#
- Diyaliz sırasında düşük akım
- Uzamış kanama süresi
- Fistül kolunda şişlik
- Azalmış tril (vibrasyon)
- Yüksek venöz basınç
Tromboz Bulguları#
- Tril ve üfürüm kaybı
- Sert, ağrılı fistül
- Akut kol şişmesi
- Diyaliz yapılamama
Tanı Yöntemleri#
Fizik Muayene#
- İnspeksiyon: Şişlik, kızarıklık
- Palpasyon: Tril değerlendirmesi
- Oskültasyon: Üfürüm karakteri
Görüntüleme#
Doppler Ultrason:
- İlk basamak değerlendirme
- Akım hızları ve hacmi
- Stenoz lokalizasyonu
Fistülografi:
- Altın standart
- Anatomik detay
- Aynı seansta tedavi imkanı
Venografi:
- Santral ven değerlendirmesi
- Kollateral damarlar
Girişimsel Tedavi Yöntemleri#
Perkütan Transluminal Anjiyoplasti (PTA)#
Birincil tedavi yöntemi:
- Balon ile darlık açma
- Yüksek basınçlı balonlar
- Tekrarlanan şişirmeler
Başarı Oranları:
| Lokalizasyon | Teknik Başarı | 6 Ay Açıklık |
|---|---|---|
| Venöz stenoz | %95 | %50-60 |
| Arteriyel stenoz | %90 | %60-70 |
| Santral ven | %90 | %30-40 |
Drug-Coated Balloon (DCB)#
İlaç kaplı balon:
- Paklitaksel kaplamalı
- Restenoz azaltma
- Uzun dönem açıklık artışı
Stentleme#
Endikasyonlar:
- PTA’ya dirençli stenoz
- Elastik recoil
- Santral ven stenozu
- Rüptür riski
Stent Tipleri:
- Bare-metal stent
- Covered stent (stent-greft)
- Self-expanding stent
Trombektomi#
Akut trombozda:
Mekanik Yöntemler:
- Aspirasyon trombektomi
- Rotasyonel trombektomi
- Anjiojet
Farmakolojik Tromboliz:
- tPA infüzyonu
- Pulse-spray tekniği
Kombine Yaklaşım#
Tipik tedavi protokolü:
- Fistülografi ile değerlendirme
- Tromboz varsa: Trombektomi
- Stenoz tespiti: PTA
- Gerekirse: Stentleme
- Kontrol görüntüleme
Tedavi Sonuçları#
Başarı Oranları#
| İşlem | Teknik Başarı | 1 Yıl Primer Açıklık |
|---|---|---|
| PTA | %90-95 | %40-50 |
| DCB | %95 | %60-70 |
| Stent | %95 | %50-60 |
| Trombektomi + PTA | %85-90 | %40 |
Takip Protokolü#
- ay: Klinik değerlendirme
- ay: Doppler US
- ay: Doppler US veya fistülografi
- Sorun gelişirse: Acil değerlendirme
Komplikasyonlar ve Yönetimi#
Erken Komplikasyonlar#
| Komplikasyon | Sıklık | Yönetim |
|---|---|---|
| Venöz rüptür | %2-5 | Uzun balon, covered stent |
| Distal embolizasyon | %1-2 | Aspirasyon |
| Hematom | %5 | Kompresyon |
| Vazospazm | %5 | Nitrogliserin |
Geç Komplikasyonlar#
- Restenoz: En sık, tekrar girişim gerekebilir
- Stent trombozu: Trombektomi + antikoagülasyon
- Enfeksiyon: Antibiyotik tedavisi
Fistül Koruma Stratejileri#
Hasta Eğitimi#
- Fistül bakımı
- Kompresyon kontrolü
- Erken belirti tanıma
Diyaliz Ünitesi İşbirliği#
- Düzenli akım takibi
- Venöz basınç monitörizasyonu
- Erken sevk
Surveyans Programı#
- 3 ayda bir Doppler US
- Diyaliz parametreleri takibi
- Proaktif girişim planlaması
Özel Durumlar#
Santral Ven Stenozu#
- Subklaviyan/innominate ven
- Genellikle kateter öyküsü
- Stentleme sıklıkla gerekir
Çalma Sendromu (Steal)#
- Elin soğuması, ağrı
- Banding veya DRIL prosedürü
- Ciddi vakalarda fistül ligasyonu
Anevrizma#
- Gerçek vs Psödoanevrizma
- Covered stent ile tedavi
- Cerrahi onarım
Sık Sorulan Sorular#
Diyaliz fistülü nedir?
Diyaliz fistülü neden tıkanır?
Tıkalı fistül açılabilir mi?
Fistül tedavisi sonrası diyalize devam edilebilir mi?
Fistül tıkanıklığı tedavisi riskli mi?
Randevu ve İletişim#
Diyaliz fistül sorunları için değerlendirme ve tedavi randevusu almak isterseniz:
📍 Avrasya Hospital - Beştelsiz Mah. 101. Sokak No:107, Zeytinburnu, İstanbul
📞 Telefon: +90 212 665 50 50 (Dahili: 4012)
Bu içerik Doç. Dr. Habib Çil tarafından hazırlanmış olup, genel bilgilendirme amaçlıdır. Kesin tanı ve tedavi için mutlaka bir kardiyoloji uzmanına başvurunuz.
İlgili Periferik Girişimler#
Diyaliz fistül tedavisi ile bağlantılı diğer hizmetler:
- Periferik Anjiyografi - Damar görüntüleme
- Alt Ekstremite Arter Hastalığı - Bacak damar tedavisi
- Karotis Stenozu - Boyun damar tedavisi
- Renal Arter Stenozu - Böbrek damar tedavisi