Perikardiyosentez: Kalp Zarı Sıvı Boşaltma İşlemi Rehberi

Perikardiyosentez Nedir?

#

Perikardiyosentez, perikardiyal boşlukta (kalbi çevreleyen zar ile kalp arasındaki alanda) biriken sıvının iğne ve kateter yardımıyla boşaltılması işlemidir. Normalde bu boşlukta sadece 15-50 ml kadar sıvı bulunur ve kalbin rahat hareket etmesini sağlar.

Sıvı miktarı arttığında (perikardiyal efüzyon) kalp sıkışabilir ve pompalama fonksiyonu bozulabilir. Bu duruma kardiyak tamponad denir ve acil müdahale gerektirir.

Perikardiyosentez Amaçları:

• Tanısal: Sıvının laboratuvar analizi için örnek alma (enfeksiyon, kanser taraması)
• Tedavi amaçlı: Fazla sıvıyı boşaltarak kalp basısını azaltma
• Acil: Kardiyak tamponad durumunda hayat kurtarıcı müdahale

Perikardiyal Efüzyon Nedenleri

#

Kalp zarında sıvı birikmesinin birçok nedeni olabilir:

Enfeksiyöz Nedenler

#

• Viral perikardit: En sık neden (Coxsackie, Echovirus, Adenovirus)
• Bakteriyel perikardit: Ağır seyirli, acil tedavi gerektirir
• Tüberküloz perikardit: Özellikle gelişmekte olan ülkelerde önemli

Non-enfeksiyöz Nedenler

#

• Malignite: Akciğer kanseri, meme kanseri, lenfoma, lösemi
• Üremi: İleri böbrek yetmezliği
• Otoimmün hastalıklar: Sistemik lupus, romatoid artrit
• Hipotiroidizm: Tiroid bezinin az çalışması
• Post-kardiyak yaralanma sendromu: Kalp ameliyatı veya miyokard infarktüsü sonrası
• Travma: Göğüs travması, ameliyat komplikasyonu
• İdiyopatik: Nedeni bulunamayan vakalar

Perikardiyosentez Endikasyonları

#

Acil Endikasyonlar

#

• Kardiyak tamponad: En acil endikasyon
• Hemodinamik instabilite: Tansiyon düşüklüğü, şok bulguları
• Solunum sıkıntısı: Ciddi nefes darlığı

Elektif Endikasyonlar

#

• Büyük efüzyon (20 mm üzeri)
• Semptomatik efüzyon (nefes darlığı, göğüs ağrısı)
• Tanısal amaç (malignite şüphesi, enfeksiyon araştırması)
• Tekrarlayan efüzyon

Kardiyak Tamponad: Acil Durum

#

Kardiyak tamponad, perikardiyal sıvının kalbi sıkıştırarak diyastolde (gevşeme fazında) dolmasını engellemesidir. Hayati tehlike oluşturur.

Tamponad Belirtileri (Beck Triadı):

1. Düşük kan basıncı (hipotansiyon)
2. Dolgun boyun toplardamarları
3. Uzaktan duyulan kalp sesleri

Diğer Bulgular:

• Paradoks nabız (nefes alırken nabzın zayıflaması)
• Takikardi (hızlı kalp atımı)
• Nefes darlığı
• Huzursuzluk, korku hissi

Perikardiyosentez Nasıl Yapılır?

#

İşlem Öncesi Hazırlık

#

• Ekokardiyografi: Sıvı miktarı ve lokalizasyonunun belirlenmesi
• Koagülasyon testleri: Kanama riski değerlendirmesi
• İntravenöz erişim: Acil ilaç için damar yolu
• Monitörizasyon: EKG, tansiyon, oksijen takibi

İşlem Teknikleri

#

Subksifoid Yaklaşım (En Yaygın):

• Ksifoid çıkıntının hemen altından giriş
• Ekokardiyografi eşliğinde güvenli giriş
• En az komplikasyon riski

Apikal Yaklaşım:

• Kalp apeksinden (sol göğüs yan duvarı) giriş
• Sıvının daha çok bu bölgede biriktiği durumlarda tercih edilir

Parasternal Yaklaşım:

• Göğüs kemiği yanından giriş
• Nadiren kullanılır

İşlem Aşamaları

#

1. Steril hazırlık: Göğüs bölgesinin sterilizasyonu
2. Lokal anestezi: Giriş bölgesine uyuşturucu enjeksiyonu
3. İğne girişi: Ekokardiyografi eşliğinde perikardiyal boşluğa ulaşım
4. Sıvı aspirasyonu: Şırınga ile sıvı çekilmesi, örnek alınması
5. Kateter yerleştirme: Gerekirse sıvının tamamen boşaltılması için
6. Drenaj: Sıvının tam olarak boşaltılması
7. Kateter çıkarma: İşlem sonunda veya birkaç gün sonra

İşlem Süresi

#

Toplam süre: 30-60 dakika

Perikardiyosentez Sonuçları

#

Başarı Oranları

#

Sıvı Analizi

#

Alınan sıvı şu testlere gönderilir:

• Sitoloji: Kanser hücresi araştırması
• Biyokimya: Protein, LDH, glukoz düzeyleri
• Mikrobiyoloji: Bakteri, mantar, tüberküloz araştırması
• Hücre sayımı: Lökosit ve eritrosit sayısı

Sonuçlar efüzyonun nedenini belirlemeye yardımcı olur.

Olası Komplikasyonlar

#

Perikardiyosentez deneyimli ellerde güvenli bir işlemdir, ancak bazı riskler mevcuttur:

• Kalp perforasyonu: Nadir ama ciddi (%1-2)
• Aritmi: İşlem sırasında geçici ritim bozuklukları
• Pnömotoraks: Akciğere yanlışlıkla girilmesi
• Enfeksiyon: Çok nadir
• Kanama: Giriş yerinden

Ekokardiyografi eşliğinde yapılan işlemlerde komplikasyon riski önemli ölçüde azalır.

Perikardiyosentez Sonrası

#

Takip

#

• Ekokardiyografi kontrolü: Sıvı tekrarı kontrolü (24-48 saat sonra)
• Klinik izlem: Semptomların takibi
• Altta yatan neden tedavisi: Enfeksiyon, kanser vb.

Tekrarlayan Efüzyon Durumunda

#

Bazı hastalarda sıvı tekrar birikebilir. Bu durumda:

• Perikardiyal pencere: Cerrahi olarak perikardda kalıcı açıklık oluşturulması
• Perikardiyektomi: Perikardın cerrahi olarak çıkarılması
• Skleroterapi: Perikard yaprakçıklarının yapıştırılması

Sıkça Sorulan Sorular

#

Perikardiyal efüzyon şüphesi veya göğüs ağrısı, nefes darlığı gibi şikayetleriniz varsa bir kardiyoloji uzmanına danışın.