Koroner Arter Hastalığı: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Koroner Arter Hastalığı Nedir?

#

Koroner arterler, kalp kasına (miyokard) oksijen ve besin maddelerini taşıyan damarlardır. Koroner arter hastalığı, bu damarlarda ateroskleroz (damar sertliği) nedeniyle plak birikmesi sonucu daralma veya tıkanma oluşmasıdır.

Plaklar kolesterol, yağ, kalsiyum ve diğer maddelerden oluşur. Zamanla bu plaklar büyür ve damarı daraltarak kalp kasına giden kan akımını azaltır. Bu durum göğüs ağrısına (anjina) veya damar tamamen tıkandığında kalp krizine yol açabilir.

Ateroskleroz Süreci

#

Ateroskleroz yıllar içinde aşamalı olarak gelişir:

1. Endotel Hasarı

• Yüksek tansiyon, sigara, diyabet veya yüksek kolesterol damar iç duvarını (endotel) zedeler

2. Yağlı Çizgilenme

• LDL kolesterol hasarlı bölgede birikmeye başlar
• İnflamatuar süreç başlar

3. Fibröz Plak Oluşumu

• Düz kas hücreleri ve bağ dokusu birikir
• Plak kalınlaşır ve damar lümenini daraltır

4. Karmaşık Lezyon

• Kalsifikasyon (kireçlenme) gelişir
• Plak rüptürü (yırtılması) riski artar
• Pıhtı oluşumu ve akut koroner sendrom

Koroner Arter Hastalığının Nedenleri ve Risk Faktörleri

#

Değiştirilemez Risk Faktörleri

#

Yaş

• Erkeklerde 45 yaş üstü
• Kadınlarda 55 yaş üstü veya menopoz sonrası

Cinsiyet

• Erkeklerde risk daha yüksek
• Kadınlarda menopoz sonrası risk artar

Aile Öyküsü

• Birinci derece akrabalarda erken kalp hastalığı
• Erkek akrabada 55, kadın akrabada 65 yaşından önce

Genetik Yatkınlık

• Familyal hiperkolesterolemi
• Genetik inflamatuar belirteçler

Değiştirilebilir Risk Faktörleri

#

Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon)

• Damar duvarına sürekli baskı
• Endotel hasarına neden olur
• Hedef: <130/80 mmHg

Yüksek Kolesterol

• Yüksek LDL (“kötü” kolesterol)
• Düşük HDL (“iyi” kolesterol)
• Yüksek trigliserit

Sigara Kullanımı

• En önemli önlenebilir risk faktörü
• Endotel hasarı, oksidatif stres, pıhtılaşma artışı
• Pasif sigara dumanı da riskli

Diyabet (Şeker Hastalığı)

• Mikrovasküler ve makrovasküler hasar
• Aterosklerozun hızlanması
• Sessiz iskemi riski

Obezite

• Özellikle abdominal (karın) obezitesi
• İnsülin direnci ve metabolik sendrom
• Bel çevresi: Erkekte >102cm, kadında >88cm

Fiziksel İnaktivite

• Kardiyovasküler kondisyonun azalması
• Obezite ve diyabet riskinin artması

Sağlıksız Beslenme

• Doymuş yağ ve trans yağ
• Aşırı tuz ve işlenmiş gıda
• Yetersiz meyve, sebze ve lif

Stres ve Depresyon

• Kronik stres damar sağlığını etkiler
• Sağlıksız baş etme mekanizmaları

Koroner Arter Hastalığı Belirtileri

#

Koroner arter hastalığı belirtileri daralmanın derecesine ve hızına göre değişir:

Stabil Anjina Pektoris

#

• Eforla tetiklenen göğüs ağrısı veya baskı hissi
• Tipik olarak göğsün ortasında veya sol tarafında
• Kolaya, çeneye, sırta yayılabilir
• 5-15 dakika sürer
• Dinlenme veya nitrogliserin ile geçer

Kararsız Anjina

#

• İstirahat sırasında bile ağrı
• Yeni başlayan veya kötüleşen anjina
• Daha uzun süreli ağrı (>20 dakika)
• İlaçla tam rahatlama olmaz
• Kalp krizi habercisi olabilir

Kalp Krizi (Miyokard Enfarktüsü)

#

Tanı Yöntemleri

#

Koroner arter hastalığı tanısı, klinik değerlendirme ve çeşitli testlerle konur:

Non-invaziv Testler

#

Elektrokardiyografi (EKG)

• İlk basamak test
• İskemi bulguları (ST değişiklikleri)
• Geçirilmiş infarkt bulguları
• Ritim bozuklukları

Efor Testi (Egzersiz Stres Testi)

• Koşu bandında veya bisiklette EKG izleme
• Egzersiz sırasında iskemi tespiti
• Fonksiyonel kapasite değerlendirmesi

Stres Ekokardiyografi

• Egzersiz veya ilaçla stres
• Duvar hareket bozuklukları
• Ekokardiyografi ile görüntüleme

Miyokard Perfüzyon Sintigrafisi (MPS)

• Radyoaktif madde ile kalp perfüzyonu görüntüleme
• İskemik bölgelerin tespiti
• Canlılık değerlendirmesi

Koroner BT Anjiyografi

• Girişimsel olmayan anjiyografi
• Koroner arterlerin 3D görüntülenmesi
• Kalsiyum skorlama
• Plak karakterizasyonu

Kardiyak MR

• Miyokard yapısı ve fonksiyonu
• Perfüzyon ve canlılık
• Skar dokusu tespiti

İnvaziv Testler

#

Koroner Anjiyografi

• Altın standart tanı yöntemi
• Kasıktan veya bilekten kateter
• Kontrast madde ile damar görüntüleme
• Darlık derecesi ve lokalizasyonu
• Aynı seansta tedavi (stent) imkanı

İntravasküler Ultrason (IVUS)

• Damar içinden ultrason görüntüleme
• Plak kompozisyonu
• Stent optimizasyonu

FFR (Fraksiyonel Flow Reserve)

• Darlığın fonksiyonel önemini değerlendirme
• Stent kararında yardımcı
• FFR ≤0.80 anlamlı darlık

Tedavi Yöntemleri

#

Koroner arter hastalığı tedavisi risk düzeyine ve semptom şiddetine göre planlanır:

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

#

Sigarayı Bırakma

• En önemli değiştirilebilir risk faktörü
• 1 yıl içinde risk %50 azalır
• Profesyonel destek ve ilaç tedavisi

Kalp-Sağlıklı Beslenme

• Akdeniz diyeti önerilir
• Doymuş yağ <%7
• Omega-3 yağ asitleri (balık)
• Bol meyve, sebze, tam tahıl
• Tuz kısıtlaması (<2g/gün)

Düzenli Egzersiz

• Haftada 150 dk orta yoğunlukta aerobik
• Veya 75 dk yoğun egzersiz
• Kademeli artış
• Kardiyak rehabilitasyon

Kilo Kontrolü

• VKİ 18.5-24.9 hedef
• Bel çevresi hedefleri
• Kalori kısıtlaması

İlaç Tedavisi

#

1. Antiagregan İlaçlar

• Aspirin (75-100 mg/gün)
• Klopidogrel, prasugrel, tikagrelor
• Pıhtı oluşumunu önler

2. Statinler

• LDL kolesterolü düşürür
• Plak stabilizasyonu
• Hedef LDL: <70 mg/dL (yüksek riskli)
• Atorvastatin, rosuvastatin

3. Beta Blokerler

• Kalp hızı ve iş yükünü azaltır
• Anjina kontrolü
• İnfarkt sonrası koruma
• Metoprolol, bisoprolol

4. ACE İnhibitörleri / ARB

• Damar genişletici etki
• Kalp yeniden yapılanmasını önler
• Diyabetik hastalarda özellikle önemli

5. Kalsiyum Kanal Blokerleri

• Damar genişletici
• Anjina tedavisinde
• Amlodipin, diltiazem

6. Nitratlar

• Akut anjina rahatlatma
• Nitrogliserin dil altı
• Uzun etkili nitratlar

7. PCSK9 İnhibitörleri

• Statinle hedef LDL’ye ulaşılamayanlarda
• Enjeksiyon şeklinde
• Evolocumab, alirocumab

Girişimsel Tedaviler

#

Perkütan Koroner Girişim (PKG/Stent)

• Balon anjiyoplasti ile damar genişletme
• Stent yerleştirme
• İlaç salınımlı stentler (DES)
• Akut koroner sendromda tercih

Koroner By-Pass Cerrahisi (KABG)

• Çoklu damar hastalığında

• Sol ana koroner darlığında

• Diyabetik hastalarda

• Safen ven veya mammarian arter grefti

• Şiddetli, ezici göğüs ağrısı

• 30 dakikadan uzun sürer

• Terleme, bulantı, kusma

• Nefes darlığı

• Ölüm korkusu

Atipik Belirtiler

#

Koroner Arter Hastalığından Korunma

#

Birincil ve ikincil korunma stratejileri hayati öneme sahiptir:

Birincil Korunma (Hastalık Öncesi)

#

• Düzenli sağlık kontrolleri
• Risk faktörlerinin erken tespiti ve kontrolü
• Sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları
• Aile öyküsü varsa erken tarama

İkincil Korunma (Hastalık Sonrası)

#

• İlaç tedavisine tam uyum
• Yaşam tarzı değişikliklerinin sürdürülmesi
• Düzenli kardiyolojik takip
• Kardiyak rehabilitasyon programları

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

#

Aşağıdaki durumlarda kardiyoloji uzmanına başvurun:

• Eforla tetiklenen göğüs ağrısı veya baskı hissi
• Nefes darlığı ile birlikte göğüs rahatsızlığı
• Risk faktörleriniz varsa (diyabet, hipertansiyon, sigara, aile öyküsü)
• 40 yaş üstü erkekler ve menopoz sonrası kadınlar
• Bilinen kalp hastalığı varsa düzenli kontrol

Sık Sorulan Sorular (SSS)

#

Randevu Alın

#

Koroner arter hastalığı risk faktörleriniz varsa veya göğüs ağrısı şikayetiniz varsa, kapsamlı bir kardiyolojik değerlendirme için randevu alabilirsiniz.