Kalp Nakli Nedir?#
Kalp nakli (kardiyak transplantasyon), hastalıklı kalbin çıkarılarak beyin ölümü gerçekleşmiş bir donörden alınan sağlıklı kalp ile değiştirilmesidir. Son dönem kalp yetmezliğinde, diğer tedavilerin yetersiz kaldığı durumlarda uygulanan son çare tedavidir.
İlk başarılı kalp nakli 1967 yılında Güney Afrika’da Dr. Christiaan Barnard tarafından gerçekleştirilmiştir. O günden bu yana cerrahi teknikler ve immünosupresif tedaviler büyük ilerleme kaydetmiştir.
Kalp Nakli Türleri:
- Ortotopik kalp nakli: Standart yöntemdir. Hastanın kalbi çıkarılır ve donör kalbi aynı yere yerleştirilir.
- Heterotopik kalp nakli: Nadir uygulanan bir yöntemdir. Donör kalbi, hastanın kendi kalbinin yanına yerleştirilir.
Kalp Nakli Kimlere Yapılır?#
Kesin Endikasyonlar#
- Son dönem kalp yetmezliği: Tüm tedavilere rağmen EF (ejeksiyon fraksiyonu) çok düşük olan hastalar
- Refrakter kardiyojenik şok: İlaç ve mekanik desteklere yanıt vermeyen şok
- Tedaviye dirençli ventriküler aritmiler: ICD ve ablasyona rağmen kontrol edilemeyen aritmiler
- Konjenital kalp hastalığı: Cerrahi olarak düzeltilemeyen doğumsal kalp anomalileri
Değerlendirme Kriterleri#
Kalp nakli adayları kapsamlı bir şekilde değerlendirilir:
- VO2 max <12-14 ml/kg/dk: Egzersiz kapasitesinin ciddi derecede azalması
- Ejeksiyon fraksiyonu <%20: Kalbin pompalama gücünün kritik düşüklüğü
- Tekrarlayan hastane yatışları: Son 1 yılda birden fazla kalp yetmezliği nedeniyle yatış
- İnotropik bağımlılık: İlaçsız yaşamın sürdürülememesi
Kalp Nakli Kontrendikasyonları#
Mutlak Kontrendikasyonlar (Yapılamayacak Durumlar)#
- Aktif enfeksiyon (kontrol altına alınamayan)
- Aktif kanser hastalığı
- İrreversible (geri dönüşsüz) pulmoner hipertansiyon
- Ciddi periferik veya serebrovasküler hastalık
- Aktif madde bağımlılığı
Göreceli Kontrendikasyonlar#
- İleri yaş (>70)
- Morbid obezite (BMI >35)
- Komplikasyonlu diyabet
- Ciddi böbrek veya karaciğer hastalığı
- Psikososyal sorunlar veya uyumsuzluk öyküsü
Kalp Nakli Süreci#
1. Değerlendirme Aşaması#
Kapsamlı bir değerlendirme süreci uygulanır:
- Kardiyak testler: Ekokardiyografi, koroner anjiyografi, sağ kalp kateterizasyonu
- Pulmoner değerlendirme: Akciğer fonksiyon testleri, pulmoner vasküler direnç ölçümü
- Laboratuvar: Kan grubu tayini, HLA tiplemesi, enfeksiyon taramaları
- Psikiyatrik değerlendirme: Uyum ve destek sistemi değerlendirmesi
- Sosyal hizmet değerlendirmesi: Aile desteği, finansal durum
2. Bekleme Listesi#
Değerlendirmeden geçen hastalar ulusal organ nakli bekleme listesine alınır:
- Aciliyet durumu: UNOS sistemi ile sıralama (1A, 1B, 2 vb.)
- Kan grubu uyumu: Zorunlu
- Doku uyumu: HLA uyumu
- Vücut ölçüsü: Donör-alıcı uyumu
- Coğrafi yakınlık: Organın taşınma süresi kritik
3. Ameliyat#
Uygun donör bulunduğunda ameliyat süreci başlar:
- Donör kalbin alınması: Beyin ölümü gerçekleşmiş ve ailesi onay vermiş donörden
- Kalbin korunması: Özel koruma solüsyonları ile soğutularak taşınması
- Hasta kalbinin çıkarılması: Kalp-akciğer makinesi desteğinde
- Yeni kalbin yerleştirilmesi: Aort, pulmoner arter ve atriyumların bağlantısı
- Kalbin çalıştırılması: Elektriksel uyarı ve yeniden canlandırma
Ameliyat Süresi#
Toplam süre: 4-8 saat
Kalp Nakli Sonrası Yaşam#
İmmünosupresif Tedavi#
Vücudun yeni kalbi reddetmemesi için ömür boyu ilaç kullanımı gereklidir:
- Kalsinörin inhibitörleri: Takrolimus veya siklosporin
- Antiproliferatif ajanlar: Mikofenolat mofetil
- Kortikosteroidler: Prednizolon (zamanla azaltılabilir)
Takip Programı#
Nakil sonrası yakın takip şarttır:
- Endomiyokardiyal biyopsi: İlk yıl sık sık, sonra yıllık
- Ekokardiyografi: Düzenli aralıklarla
- Koroner anjiyografi: Yıllık (nakil vaskülopatisi taraması)
- Laboratuvar testleri: İlaç düzeyleri, böbrek ve karaciğer fonksiyonları
Olası Komplikasyonlar#
- Akut ret: İlk yılda en sık, biyopsi ile erken tespit
- Enfeksiyonlar: Bağışıklık baskılanması nedeniyle risk artar
- Nakil vaskülopatisi: Koroner arterlerin kronik hasarı
- Malignite: Uzun dönemde kanser riski hafif artar
- Böbrek yetmezliği: İlaçlara bağlı
Kalp Nakli Sonuçları#
Yaşam Kalitesi#
Başarılı kalp nakli sonrası hastaların büyük çoğunluğunda:
- Semptomlar belirgin düzelir
- Egzersiz kapasitesi artar
- Normal sosyal yaşama dönüş sağlanır
- İş hayatına devam edilebilir
- Seyahat mümkün olur
LVAD: Kalp Nakline Köprü#
Sol ventrikül destek cihazı (LVAD), kalp nakli bekleyen hastalarda “köprü tedavi” olarak kullanılabilir. Uygun donör bulunana kadar hastanın hayatını sürdürmesini sağlar.
Bazı hastalarda LVAD kalıcı tedavi olarak da (destination therapy) uygulanabilir.
Kalp nakli değerlendirmesi veya ileri kalp yetmezliği tedavisi hakkında detaylı bilgi için bir kardiyoloji uzmanına danışın.
Sıkça Sorulan Sorular#
Kalp nakli sonrası ilaç kullanımı gerekli mi?
Kalp nakli bekleme süresi ne kadar?
Kalp nakli sonrası normal yaşam mümkün mü?
Kalp nakli için yaş sınırı var mı?
Kalp nakli ameliyatı kaç saat sürer?
Kalp nakli sonrası spor yapabilir miyim?
Kalp nakli reddi nasıl anlaşılır?
Kalp nakli değerlendirmesi veya ileri kalp yetmezliği tedavisi hakkında detaylı bilgi için bir kardiyoloji uzmanına danışın.