Diyabetik Ayak Nedir? Belirtileri, Tedavisi ve Korunma Yöntemleri

Diyabetik Ayak Nedir?

#

Diyabetik ayak, diyabet hastalarında ayakları etkileyen bir dizi komplikasyonu tanımlar. Uzun süreli yüksek kan şekeri, vücutta iki ana soruna yol açar:

1. Periferik Nöropati (Sinir Hasarı): Yüksek kan şekeri sinirlere zarar verir, özellikle ayaklardaki duyusal sinirleri etkiler. Bu durum ağrı, sıcaklık ve basınç hissinin azalmasına veya kaybolmasına neden olur.

2. Periferik Vaskülopati (Damar Hastalığı): Diyabet, ayaklara giden kan damarlarının daralmasına ve tıkanmasına neden olur. Bu da dokulara yeterli oksijen ve besin gitmemesine, yara iyileşmesinin bozulmasına yol açar.

Bu iki faktörün birleşimi, diyabetik ayağın temelini oluşturur. Sinir hasarı nedeniyle hastalar küçük yaralanmaları, taşları ayakkabıda veya basınç noktalarını fark edemezler. Damar hastalığı ise oluşan yaraların iyileşmesini zorlaştırır ve enfeksiyon riskini artırır.

Diyabetik Ayağın Önemi ve Yaygınlığı

#

Diyabetik ayak, hem hasta hem de sağlık sistemi açısından ciddi bir sorundur:

• Yaygınlık: Diyabet hastalarının %15-25’i yaşamları boyunca ayak yarası geliştirir
• Ampütasyon: Travmatik olmayan alt ekstremite ampütasyonlarının %50-70’i diyabete bağlıdır
• Mortalite: Majör ampütasyon sonrası 5 yıllık mortalite %50-70’dir
• Maliyet: Diyabetik ayak tedavisi yüksek maliyetlidir ve uzun sürer
• Yaşam Kalitesi: Ayak problemleri mobiliteyi, bağımsızlığı ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkiler

Ancak umut verici olan şu ki: Diyabetik ayak komplikasyonlarının %85’i önlenebilir!

Diyabetik Ayak Risk Faktörleri

#

Bazı diyabet hastaları diyabetik ayak açısından daha yüksek risk altındadır:

Yüksek Risk Faktörleri

#

• Önceden ayak yarası veya ampütasyon öyküsü: En önemli risk faktörü
• Periferik nöropati: Koruyucu duyunun kaybı
• Periferik arter hastalığı: Ayaklarda nabız zayıflığı veya yokluğu
• Ayak deformiteleri: Çekiç parmak, bunyon, Charcot ayağı
• Görme bozukluğu: Ayak kontrolünü zorlaştırır
• Kronik böbrek hastalığı: Özellikle diyaliz hastaları
• Kötü kan şekeri kontrolü: HbA1c >%8

Orta Risk Faktörleri

#

• Periferik nöropati varlığı (yara öyküsü olmadan)
• Periferik arter hastalığı (yara öyküsü olmadan)
• Ayak deformiteleri
• Nasır veya kallus oluşumu

Düşük Risk Faktörleri

#

• Duyusal fonksiyon normal
• Nabızlar alınabiliyor
• Deformite yok

Diğer Önemli Risk Faktörleri

#

• Sigara kullanımı: Damar hasarını artırır, yara iyileşmesini bozar
• Yaşlılık: 60 yaş üzeri risk artar
• Uzun diyabet süresi: 10 yıldan uzun diyabet
• Erkek cinsiyet: Erkeklerde biraz daha sık
• Sosyoekonomik faktörler: Düşük eğitim, yoksulluk, sağlık hizmetlerine erişim zorluğu
• Uygunsuz ayakkabı kullanımı
• Çıplak ayakla yürüme

Diyabetik Ayağın Belirtileri

#

Diyabetik ayak belirtileri erken dönemde fark edilirse, ciddi komplikasyonlar önlenebilir:

Erken Dönem Belirtileri

#

• Uyuşukluk ve karıncalanma: Ayaklarda his kaybı
• Yanma hissi: Özellikle geceleri
• Soğukluk hissi: Ayaklar sürekli soğuk
• Renk değişiklikleri: Soluk, kırmızı veya mavimsi renk
• Cilt değişiklikleri: Kuru, çatlak, pullu cilt
• Tırnak değişiklikleri: Kalınlaşma, renk değişimi, mantar enfeksiyonu
• Tüy kaybı: Ayak ve bacaklarda tüy dökülmesi
• Şişlik: Ayak ve ayak bileklerinde ödem

İleri Dönem Belirtileri

#

• Yaralar (ülserler): Genellikle basınç noktalarında (ayak tabanı, topuk, parmak uçları)
• Enfeksiyon belirtileri: Kızarıklık, şişlik, sıcaklık artışı, akıntı, kötü koku
• Gangren: Doku ölümü, siyah renk değişimi
• Charcot ayağı: Kemik ve eklem yapısında bozulma, ayak şeklinde değişiklik
• Ateş ve titreme: Sistemik enfeksiyon belirtisi

Periferik Nöropati Belirtileri

#

• Ayaklarda uyuşukluk veya his kaybı
• Karıncalanma veya iğnelenme hissi
• Yanma veya elektrik çarpması hissi
• Dokunma hassasiyeti artışı
• Denge problemleri
• Gece ağrıları
• Sıcak-soğuk ayırt edememe

Periferik Arter Hastalığı Belirtileri

#

• Yürürken bacak ağrısı (klodikasyo)
• Ayaklar sürekli soğuk
• Ayak rengi soluk veya mavimsi
• Ayak nabızları zayıf veya alınamıyor
• Yara iyileşmesi çok yavaş
• Bacak ve ayaklarda tüy kaybı
• Parlak, gergin cilt

Tanı Yöntemleri

#

Diyabetik ayak tanısı ve risk değerlendirmesi için çeşitli muayene ve testler yapılır:

Fizik Muayene

#

Görsel Değerlendirme:

• Cilt rengi, sıcaklığı ve nemi
• Yara, çatlak, nasır varlığı
• Ayak deformiteleri
• Tırnak değişiklikleri
• Şişlik ve ödem

Nörolojik Muayene:

• Monofilament testi: 10 gram basınç hissini değerlendirir (en önemli tarama testi)
• Vibrasyon duyusu: Diyapazon ile test edilir
• Refleks muayenesi: Aşil refleksi
• Pozisyon duyusu: Eklem pozisyon hissi
• Sıcak-soğuk ayırt etme

Vasküler Muayene:

• Nabız muayenesi: Dorsalis pedis ve tibialis posterior nabızları
• Kapiller dolum zamanı
• Ayak bileği-kol indeksi (ABI): Damar hastalığı taraması
• Transkütanöz oksijen basıncı (TcPO2): Doku oksijenasyonu

Görüntüleme Yöntemleri

#

• Röntgen: Kemik enfeksiyonu (osteomiyelit), deformite, Charcot ayağı değerlendirmesi
• MR (Manyetik Rezonans): Yumuşak doku enfeksiyonu, osteomiyelit tanısında altın standart
• Doppler Ultrasonografi: Damar akımının değerlendirilmesi
• Anjiyografi: Damar tıkanıklıklarının detaylı görüntülenmesi

Laboratuvar Testleri

#

• Kan şekeri ve HbA1c: Glisemik kontrol değerlendirmesi
• Tam kan sayımı: Enfeksiyon belirtileri
• CRP ve sedimentasyon: İnflamasyon göstergeleri
• Böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri
• Yara kültürü: Enfeksiyon etkeninin belirlenmesi
• Kemik biyopsisi: Osteomiyelit tanısında

Diyabetik Ayak Yarası Sınıflaması

#

Diyabetik ayak yaraları şiddetine göre sınıflandırılır. En yaygın kullanılan Wagner sınıflaması:

Wagner Sınıflaması

#

Evre 0: Yara yok, ancak risk faktörleri var (nöropati, deformite)

Evre 1: Yüzeyel ülser, derin dokulara ulaşmamış

Evre 2: Derin ülser, tendon, kemik veya eklem kapsülüne ulaşmış

Evre 3: Derin ülser + abse, osteomiyelit veya eklem enfeksiyonu

Evre 4: Sınırlı gangren (ayak ön kısmı veya topuk)

Evre 5: Yaygın gangren (tüm ayak)

Üniversite Teksas Sınıflaması

#

Daha detaylı bir sınıflama sistemi olup, yaranın derinliği ve enfeksiyon/iskemi varlığını birlikte değerlendirir.

Tedavi Yaklaşımları

#

Diyabetik ayak tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve hastanın durumuna göre kişiselleştirilir:

1. Kan Şekeri Kontrolü

#

Tedavinin en temel ve kritik adımı:

• HbA1c hedefi: <%7 (bireyselleştirilebilir)
• Düzenli kan şekeri takibi
• İlaç tedavisi optimizasyonu: İnsülin, oral antidiyabetikler
• Beslenme düzenlemesi
• Düzenli egzersiz programı

İyi glisemik kontrol:

• Yara iyileşmesini hızlandırır
• Enfeksiyon riskini azaltır
• Nöropati ve vaskülopati ilerlemesini yavaşlatır
• Genel sağlık durumunu iyileştirir

2. Yara Bakımı

#

Debridman (Ölü Doku Temizliği):

• Nekrotik (ölü) dokuların çıkarılması
• Kallus ve hiperkeratotik dokuların temizlenmesi
• Düzenli aralıklarla tekrarlanması gerekebilir
• Cerrahi, mekanik veya enzimatik yöntemler

Yara Temizliği:

• Günlük yara temizliği
• Steril serum fizyolojik kullanımı
• Antiseptik solüsyonlar (dikkatli kullanım)

Yara Örtüleri:

• Nem dengesini sağlayan örtüler
• Hidrokoloid, hidrojel, köpük pansumanlar
• Gümüş içerikli pansumanlar (enfeksiyon varsa)
• Negatif basınçlı yara tedavisi (VAC)

Basınç Azaltma (Offloading):

• En önemli tedavi bileşeni!
• Total Contact Cast (TCC): Altın standart
• Çıkarılabilir yürüme botları
• Özel ayakkabılar ve tabanlar
• Koltuk değneği veya tekerlekli sandalye kullanımı

3. Enfeksiyon Tedavisi

#

Antibiyotik Tedavisi:

• Hafif enfeksiyonlar: Oral antibiyotikler
• Orta-ağır enfeksiyonlar: İntravenöz antibiyotikler
• Geniş spektrumlu antibiyotikler başlangıçta
• Kültür sonucuna göre antibiyotik ayarlaması
• Tedavi süresi: 1-6 hafta (enfeksiyon şiddetine göre)

Osteomiyelit Tedavisi:

• Uzun süreli antibiyotik tedavisi (6-12 hafta)
• Cerrahi debridman gerekebilir
• Enfekte kemik rezeksiyonu

4. Vasküler Tedavi ve Girişimsel Kardiyoloji

#

Diyabetik ayakta damar hastalığı (periferik arter hastalığı) varlığında, ayağa yeterli kan akışının sağlanması tedavinin en kritik bileşenlerinden biridir. Yetersiz kan akışı yara iyileşmesini engeller ve ampütasyon riskini önemli ölçüde artırır. Modern tıpta, damar tıkanıklıklarını açmak için çeşitli tedavi seçenekleri bulunmaktadır.

Girişimsel Kardiyoloji ve Endovasküler Tedaviler

#

Girişimsel kardiyoloji, diyabetik ayakta bacak kurtarma (limb salvage) açısından kritik öneme sahiptir. Araştırmalar, zamanında yapılan endovasküler müdahalelerin ampütasyon riskini önemli ölçüde azalttığını göstermektedir. Tıbbi literatürde, uygun hastalarda endovasküler revaskülarizasyon sonrası %85-95 oranında bacak kurtarma başarısı bildirilmektedir.

Endovasküler Tedavi Yöntemleri:

Endovasküler tedaviler, kasık bölgesinden küçük bir giriş ile damar içinden yapılan minimal invaziv işlemlerdir. Bu yöntemler genel anestezi gerektirmez ve hastanede kalış süresi kısadır.

1. Balon Anjiyoplasti:

• Tıkalı veya daralmış damara özel bir balon kateter yerleştirilir
• Balon şişirilerek damar genişletilir ve kan akışı restore edilir
• İşlem süresi genellikle 1-2 saat arasındadır
• Çalışmalar, balon anjiyoplasti sonrası teknik başarı oranının %90’ın üzerinde olduğunu göstermektedir

2. İlaç Kaplı Balonlar (Drug-Coated Balloons - DCB):

• Balon yüzeyi damar daralmasını önleyen ilaçlarla kaplanmıştır
• Standart balona göre damarın tekrar daralma riskini azaltır
• Özellikle diz altı (below-the-knee - BTK) damarlarda etkili olduğu gösterilmiştir
• Araştırmalar, ilaç kaplı balonların 1 yıllık açıklık oranlarını %20-30 artırdığını bildirmektedir

3. Stent Yerleştirme:

• Damar içine metal kafes yapısında destek yerleştirilir
• Damarın açık kalmasını sağlar
• Uzun segment tıkanıklıklarda veya balon anjiyoplasti sonrası yetersiz sonuçlarda kullanılır
• İlaç salınımlı stentler (drug-eluting stents) damarın tekrar daralmasını önlemeye yardımcı olur

4. Aterektomi:

• Damar içindeki plak ve kireçlenmiş dokuların özel cihazlarla çıkarılması
• Ağır kireçlenmiş damarlarda etkilidir
• Balon anjiyoplasti ile kombine edilebilir
• Özellikle diz altı damarlarda başarılı sonuçlar bildirilmektedir

Diz Altı (Below-the-Knee - BTK) Müdahaleler

#

Diyabetik hastalarda damar hastalığı sıklıkla diz altı damarları (tibial ve pedal arterler) etkiler. Bu bölgedeki müdahaleler teknik olarak daha zorlayıcı olsa da, bacak kurtarma açısından hayati öneme sahiptir.

Tibial ve Pedal Arter Müdahaleleri:

• Anterior tibial, posterior tibial ve peroneal arterlere müdahale
• Ayak arkı (pedal arch) revaskülarizasyonu
• Çalışmalar, pedal ark açıklığının yara iyileşmesi ve bacak kurtarma ile güçlü ilişkisini göstermektedir
• Tıbbi literatürde, başarılı BTK müdahalesi sonrası %80-90 yara iyileşme oranları bildirilmektedir

Kronik Total Oklüzyon (CTO) Teknikleri:

• Tamamen tıkalı damarların açılması için özel teknikler
• İleri düzey kateter ve tel teknolojileri kullanılır
• Deneyimli merkezlerde %85-90 teknik başarı oranları rapor edilmektedir
• Retrograd (ayak damarlarından geriye doğru) yaklaşımlar da kullanılabilir

Hibrit Prosedürler

#

Bazı karmaşık vakalarda, endovasküler ve cerrahi yöntemler birlikte kullanılabilir:

• Üst segment için cerrahi bypass + alt segment için endovasküler tedavi
• Aynı seansta her iki yöntemin uygulanması
• Araştırmalar, hibrit yaklaşımların seçilmiş hastalarda mükemmel sonuçlar verdiğini göstermektedir

Cerrahi Bypass

#

Endovasküler tedaviye uygun olmayan veya başarısız olan vakalarda cerrahi bypass düşünülür:

Bypass Cerrahisi Endikasyonları:

• Uzun segment tıkanıklıklar (>20 cm)
• Ağır kireçlenme nedeniyle endovasküler tedavinin teknik olarak mümkün olmadığı durumlar
• Endovasküler tedavi başarısızlığı
• Akut iskemi (ani damar tıkanması)

Bypass Tipleri:

• Femoral-popliteal bypass (diz üstü veya diz altı)
• Femoral-tibial bypass (diz altı damarlara)
• Femoral-pedal bypass (ayak damarlarına)
• Otojen ven grefti (hastanın kendi toplardamarı) tercih edilir
• Sentetik greft (PTFE, Dacron) ven yoksa kullanılabilir

Bypass Sonuçları:

• Otojen ven grefti ile 5 yıllık açıklık oranları %60-70
• Sentetik greft ile 5 yıllık açıklık oranları %40-50
• Bacak kurtarma oranları bypass açıklığından daha yüksektir (%70-80)

Tedavi Seçimi: Endovasküler vs. Cerrahi

#

Günümüzde “endovascular-first” (önce endovasküler) yaklaşımı yaygın olarak kabul görmektedir:

Endovasküler Tedavinin Avantajları:

• Minimal invaziv (küçük giriş)
• Lokal anestezi ile yapılabilir
• Hastanede kalış süresi kısa (genellikle 1 gün)
• Komplikasyon riski düşük
• Tekrarlanabilir
• İleri yaş ve komorbid hastalarda daha güvenli
• Başarısız olsa bile cerrahi seçeneği ortadan kaldırmaz

Cerrahi Bypass’ın Avantajları:

• Uzun segment tıkanıklıklarda daha dayanıklı olabilir
• Ağır kireçlenmiş damarlarda daha etkili olabilir
• Tek seansta uzun süreli çözüm sağlayabilir

Revaskülarizasyon Sonrası Sonuçlar

#

Başarılı revaskülarizasyon sonrası beklenen iyileşmeler:

Kısa Dönem (0-3 ay):

• İstirahat ağrısında azalma veya kaybolma
• Ayak ısısında artış
• Cilt renginde düzelme
• Yara kenarlarında granülasyon dokusu oluşumu
• Ödem azalması

Orta-Uzun Dönem (3-12 ay):

• Yara iyileşmesi (%70-85 iyileşme oranı)
• Ağrısız yürüme mesafesinde artış
• Yaşam kalitesinde iyileşme
• Ampütasyon riskinde %60-70 azalma

Bacak Kurtarma Oranları: Tıbbi literatürde bildirilen bacak kurtarma oranları:

• 1 yıllık bacak kurtarma: %85-95
• 3 yıllık bacak kurtarma: %75-85
• 5 yıllık bacag kurtarma: %70-80

Revaskülarizasyon Zamanlaması

#

Zamanında müdahale kritik öneme sahiptir:

• Acil (24-48 saat içinde): Akut iskemi, hızla ilerleyen enfeksiyon
• Erken (1-2 hafta içinde): İstirahat ağrısı, iyileşmeyen yara, gangren başlangıcı
• Elektif (planlanmış): Kronik klaudikasyo, yara iyileşmesini desteklemek için

Araştırmalar, erken revaskülarizasyonun ampütasyon oranlarını %50’den fazla azalttığını göstermektedir.

Görüntüleme ve Tanı

#

Revaskülarizasyon öncesi detaylı damar görüntülemesi gereklidir:

Non-invaziv Görüntüleme:

• Doppler ultrasonografi: İlk değerlendirme
• CT anjiyografi: Damar anatomisinin detaylı görüntülenmesi
• MR anjiyografi: Böbrek fonksiyonu bozuk hastalarda alternatif

İnvaziv Görüntüleme:

• Dijital subtraksiyon anjiyografi (DSA): Altın standart
• Tedavi ile aynı seansta yapılabilir
• Damar anatomisi, tıkanıklık yeri ve şiddeti hakkında en detaylı bilgi

Tedavi Sonrası Takip

#

Revaskülarizasyon sonrası düzenli takip esastır:

Takip Programı:

• İlk ay: Haftalık kontrol
• 2-6. aylar: Aylık kontrol
• 6-12. aylar: 2-3 ayda bir kontrol
• 1 yıl sonrası: 3-6 ayda bir kontrol

Takipte Yapılacaklar:

• Yara iyileşmesinin değerlendirilmesi
• Nabız muayenesi
• Ayak bileği-kol indeksi (ABI) ölçümü
• Doppler ultrasonografi
• Semptom değerlendirmesi
• Risk faktörlerinin kontrolü

5. İleri Tedavi Yöntemleri

#

Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT):

• Yüksek basınçlı oksijen tedavisi
• Yara iyileşmesini hızlandırabilir
• Seçilmiş vakalarda kullanılır

Biyolojik Tedaviler:

• Büyüme faktörleri (PDGF)
• Cilt grefti ve cilt yerine geçen ürünler
• Kök hücre tedavisi (deneysel)

Negatif Basınçlı Yara Tedavisi (VAC):

• Yara üzerine vakum uygulaması
• Granülasyon dokusunu artırır
• Ödem ve enfeksiyonu azaltır

6. Cerrahi Tedavi

#

Minör Ampütasyonlar:

• Parmak ampütasyonu
• Transmetatarsal ampütasyon
• Ayak fonksiyonunu korumaya çalışır

Majör Ampütasyonlar:

• Diz altı (BKA - Below Knee Amputation)
• Diz üstü (AKA - Above Knee Amputation)
• Hayat kurtarıcı olabilir
• Rehabilitasyon ve protez uygulaması

Charcot Ayağı Cerrahisi:

• Kemik ve eklem rekonstrüksiyonu
• Stabilizasyon cerrahisi

Diyabetik Ayaktan Korunma

#

Diyabetik ayak komplikasyonlarının çoğu önlenebilir! İşte korunma stratejileri:

Günlük Ayak Bakımı

#

Her Gün Ayaklarınızı Kontrol Edin:

• Ayna kullanarak ayak tabanını da kontrol edin
• Kızarıklık, şişlik, kesik, su toplaması, nasır arayın
• Parmak aralarını kontrol edin
• Renk değişikliklerine dikkat edin
• Görme sorununuz varsa bir yakınınızdan yardım isteyin

Ayak Yıkama:

• Her gün ılık suyla yıkayın (sıcak değil! - 37°C’den fazla olmamalı)
• Suyu önce elinizle test edin
• Yumuşak sabun kullanın
• Nazikçe kurulayın, özellikle parmak aralarını
• 5 dakikadan fazla suda bırakmayın

Nemlendirme:

• Kuru cilt çatlar ve enfeksiyon kapısı olur
• Her gün nemlendirici krem sürün
• Parmak aralarına sürmeyin (mantar riski)
• Vazelin veya özel diyabetik ayak kremleri kullanın

Tırnak Bakımı:

• Tırnakları düz kesin, köşeleri yuvarlamayın
• Çok kısa kesmeyin
• Törpü kullanarak düzeltin
• Batık tırnak varsa doktora başvurun
• Kalın veya mantar enfeksiyonlu tırnaklar için podolog yardımı alın
• Kendiniz nasır veya kallus kesmemeye çalışmayın

Doğru Ayakkabı Seçimi

#

Ayakkabı Özellikleri:

• Yumuşak, esnek deri veya nefes alabilen malzeme
• Geniş ve derin burun kısmı
• Ayarlanabilir bağcık veya cırt cırt
• Düz, kaymaz taban
• Yüksek topuk yok (maksimum 2-3 cm)
• İç dikişsiz veya yumuşak dikişli

Ayakkabı Kullanım Kuralları:

• Yeni ayakkabıları kademeli olarak giyin (ilk gün 1-2 saat)
• Giymeden önce içini elinizle kontrol edin (taş, dikiş vb.)
• Çıplak ayakla yürümeyin, evde bile terlik giyin
• Plajda veya havuzda su ayakkabısı kullanın
• Ayakkabıları öğleden sonra alın (ayaklar şişkin olduğunda)
• Her iki ayağı da ölçün, büyük olana göre seçin

Çorap Seçimi:

• Pamuklu veya yün karışımlı
• Dikişsiz veya düz dikişli
• Sıkmayan lastik
• Her gün temiz çorap giyin
• Delik veya yırtık çorap giymeyin

Yaşam Tarzı Önerileri

#

Sigara ve Alkol:

• Sigarayı mutlaka bırakın
• Alkol tüketimini sınırlayın
• Sigara damar hasarını artırır ve yara iyileşmesini bozar

Egzersiz:

• Düzenli egzersiz yapın (doktorunuzla görüşerek)
• Yürüyüş, yüzme, bisiklet gibi düşük etkili egzersizler
• Ayaklarınızı incitebilecek sporlardan kaçının
• Egzersiz öncesi ve sonrası ayaklarınızı kontrol edin

Beslenme:

• Dengeli, sağlıklı beslenme
• Kan şekerini kontrol altında tutacak diyet
• Yeterli protein alımı (yara iyileşmesi için)
• Bol sebze ve meyve
• İşlenmiş gıdalardan kaçının

Düzenli Sağlık Kontrolleri

#

Ayak Muayeneleri:

• Risk düzeyinize göre düzenli kontroller
• Düşük risk: Yılda 1 kez
• Orta risk: 3-6 ayda bir
• Yüksek risk: 1-3 ayda bir
• Aktif yara: Haftalık veya daha sık

Genel Sağlık Takibi:

• Düzenli kan şekeri ve HbA1c kontrolü
• Kan basıncı takibi
• Kolesterol kontrolü
• Böbrek fonksiyon testleri
• Göz muayeneleri

Multidisipliner Yaklaşım

#

Diyabetik ayak tedavisi ve yönetimi bir ekip işidir:

Tedavi Ekibi

#

• Endokrinolog/Diyabet Uzmanı: Kan şekeri yönetimi
• Kardiyolog/Damar Cerrahı: Damar hastalığı tedavisi
• Ortopedi/Podiyatri: Ayak deformiteleri, cerrahi
• Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı: Ciddi enfeksiyonlarda
• Yara Bakım Hemşiresi: Günlük yara bakımı
• Diyetisyen: Beslenme danışmanlığı
• Fizyoterapist: Rehabilitasyon
• Protez Uzmanı: Ampütasyon sonrası

Hasta ve Aile Eğitimi

#

• Diyabetik ayak riskleri hakkında bilgilendirme
• Günlük ayak bakımı eğitimi
• Uyarı belirtilerinin tanınması
• Ne zaman doktora başvurulacağı
• Kan şekeri yönetimi
• Yaşam tarzı değişiklikleri

Prognoz ve Sonuçlar

#

Diyabetik ayak prognozu erken tanı ve uygun tedavi ile önemli ölçüde iyileşir:

Olumlu Prognostik Faktörler

#

• Erken tanı ve tedavi
• İyi kan şekeri kontrolü
• Yeterli kan akışı (iyi vaskülarizasyon)
• Enfeksiyon yokluğu veya hafif enfeksiyon
• Hasta uyumu ve düzenli takip
• Sigarayı bırakma

Olumsuz Prognostik Faktörler

#

• Geç tanı
• Kötü kan şekeri kontrolü
• Ciddi damar hastalığı
• Derin enfeksiyon veya osteomiyelit
• Böbrek yetmezliği
• Sigara kullanımı devam ediyor
• Hasta uyumsuzluğu

İyileşme Süreleri

#

• Yüzeyel yaralar: 6-12 hafta
• Derin yaralar: 12-20 hafta
• Enfeksiyonlu yaralar: Daha uzun süre
• Osteomiyelit: Aylar sürebilir

Sık Sorulan Sorular (SSS)

#

Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?

#

Aşağıdaki durumlarda derhal tıbbi yardım alın:

• Ayağınızda herhangi bir yara, kesik veya su toplaması
• Kızarıklık, şişlik veya sıcaklık artışı
• Ayak şeklinde ani değişiklik
• Ayakta renk değişikliği (soluk, kırmızı, mavi, siyah)
• Ayakta kötü koku veya akıntı
• Ateş veya titreme
• Ayakta uyuşukluk veya his kaybı artışı
• Yürürken bacak ağrısı
• İyileşmeyen nasır veya kallus
• Batık tırnak

Düzenli Kontroller İçin:

• Diyabet tanısı aldıysanız ilk ayak muayenesi
• Risk faktörlerinize göre düzenli takip
• Kan şekeri kontrolünüz bozuksa
• Yeni belirtiler fark ederseniz

Sonuç

#

Diyabetik ayak, diyabet hastalarında ciddi komplikasyonlara yol açabilen ancak büyük ölçüde önlenebilir bir durumdur. Günlük ayak bakımı, uygun ayakkabı kullanımı, iyi kan şekeri kontrolü ve düzenli sağlık kontrolleri ile diyabetik ayak riskini önemli ölçüde azaltabilirsiniz.

Erken tanı ve uygun tedavi hayati önem taşır. Ayaklarınızda herhangi bir değişiklik fark ederseniz hemen doktorunuza başvurun. Unutmayın, diyabetik ayak tedavisinde en önemli kişi sizsiniz - kendi ayak sağlığınızın sorumluluğunu alın!

Diyabetik ayak hakkında sorularınız varsa veya değerlendirme için randevu almak istiyorsanız, uzman bir sağlık kuruluşu ile iletişime geçebilirsiniz.