Derin Ven Trombozu (DVT) Nedir?#
Derin Ven Trombozu (DVT), genellikle bacakların derin yerleşimli toplardamarlarında (venlerde) kanın pıhtılaşması sonucu damar tıkanıklığı oluşmasıdır. Toplardamarlar, kirli kanı vücuttan toplayıp temizlenmesi için kalbe ve akciğerlere taşıyan damarlardır. Bu damarlarda oluşan bir tıkanıklık, kanın geri dönüşünü engeller ve göllenmesine neden olur.
DVT en sık baldır ve uyluk damarlarında görülür ancak nadiren kollarda veya karın içi damarlarda da oluşabilir. Bu durum ciddiye alınmalıdır çünkü oluşan pıhtı yerinden koparak kan dolaşımı yoluyla akciğerlere ulaşabilir ve Pulmoner Emboli adı verilen, akciğer damarlarını tıkayan ölümcül bir tabloya yol açabilir.
DVT Belirtileri: Bacakta Pıhtı Olduğunu Nasıl Anlarsınız?#
Derin Ven Trombozu bazen hiçbir belirti vermeden (“sessiz”) ilerleyebilir. Ancak hastaların yaklaşık yarısında pıhtının olduğu bacakta belirgin şikayetler gelişir.
En sık görülen DVT belirtileri şunlardır:
- Şişlik (Ödem): Genellikle tek taraflı bacakta (ayak bileği, baldır veya tüm bacakta) ani gelişen şişlik.
- Ağrı ve Hassasiyet: Genellikle baldırda kramp tarzında veya yoğun bir ağrı hissedilir. Ağrı, yürümekle veya bacağı yukarı kaldırmakla hafifleyebilir ancak ayak bileğini yukarı büktüğünüzde (Homan belirtisi) şiddetlenebilir.
- Isı Artışı: Pıhtının olduğu bölgede cilt diğer bacağa göre daha sıcaktır.
- Renk Değişikliği: Ciltte kızarıklık, morarma veya solukluk görülebilir.
- Yüzeyel Damarlarda Belirginleşme: Derin damar tıkandığı için kan yüzeyel damarlara yönelir ve bu damarlar belirginleşip dolgunlaşabilir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri#
Kanın akışkanlığının bozulması, damar duvarının hasar görmesi veya kan akımının yavaşlaması (Virchow üçlüsü) pıhtı oluşumuna zemin hazırlar.
Başlıca risk faktörleri şunlardır:
1. Hareketsizlik (İmmobilizasyon)#
- Ameliyat Sonrası: Özellikle kalça, diz veya bacak ameliyatları sonrası uzun süre yatmak.
- Uzun Yolculuklar: Uçak, otobüs veya araba ile yapılan uzun ve hareketsiz yolculuklar (“Ekonomi Sınıfı Sendromu”).
- Yatalak Olmak: Felç veya ciddi hastalık nedeniyle uzun süre yatak istirahati.
2. Tıbbi Durumlar#
- Kanser: Bazı kanser türleri ve kemoterapi ilaçları kanın pıhtılaşma eğilimini artırır.
- Kalp Yetersizliği: Kalbin kanı pompalama gücünün azalması toplardamarlarda göllenmeyi artırır.
- Genetik Faktörler: Ailesel pıhtılaşma bozuklukları (Faktör V Leiden mutasyonu vb.).
- Obezite: Fazla kilo, karın içi basıncını artırarak bacak toplardamarlarından kan dönüşünü zorlaştırır.
3. Hormonal Faktörler#
- Gebelik ve Lohusalık: Hormonlar ve büyüyen bebeğin damarlara basısı riski artırır.
- Doğum Kontrol Hapları ve Hormon Tedavileri: Östrojen içeren ilaçlar pıhtılaşma riskini hafifçe artırabilir.
4. Diğer Faktörler#
- İleri Yaş: 60 yaş üzeri olmak riski artırır.
- Sigara Kullanımı: Kan dolaşımını ve damar yapısını bozar.
- Daha Önce DVT Geçirmiş Olmak: Tekrarlama riski yüksektir.
Tanı Yöntemleri#
DVT şüphesi olan hastalarda tanı süreci hızlı ve ağrısızdır. Kardiyoloji Uzmanı veya damar hastalıkları uzmanı tarafından yapılan değerlendirme şunları içerir:
- Fizik Muayene: Bacak çaplarının ölçülmesi, renk ve ısı değişimi kontrolü.
- D-Dimer Testi: Kan tahlilinde pıhtı yıkım ürünlerinin seviyesine bakılır. D-Dimer yüksekliği pıhtı şüphesini artırır, ancak kesin tanı koydurmaz.
- Renkli Doppler Ultrasonografi (USG): Tanıda altın standarttır. Ses dalgaları kullanılarak damar içindeki akım ve pıhtı net bir şekilde görüntülenir. Radyasyon içermez ve ağrısızdır.
- Venografi: Nadiren, ultrasonun yetersiz kaldığı durumlarda ilaçlı film çekilmesi gerekebilir.
Derin Ven Trombozu Tedavisi#
Tedavinin temel amacı pıhtının büyümesini engellemek, kopup akciğere gitmesini önlemek ve zamanla pıhtının erimesini sağlamaktır. Ayrıca pıhtıya bağlı gelişebilecek kalıcı kapakçık hasarı (post-trombotik sendrom) riskini azaltmak hedeflenir.
1. Medikal Tedavi (Kan Sulandırıcılar)#
DVT tedavisinin ilk basamağı antikoagülan (kan sulandırıcı) ilaçlardır.
- Heparinler: Genellikle tedavi başlangıcında, cilt altı iğne veya damar yoluyla uygulanır.
- Oral Antikoagülanlar: Varfarin (Coumadin) veya yeni nesil oral antikoagülanlar (NOAC’lar) ile tedaviye devam edilir. Bu ilaçlar mevcut pıhtıyı eritmez ancak pıhtının büyümesini engeller ve vücudun kendi mekanizmalarıyla pıhtıyı zamanla eritmesine olanak tanır.
- Süre: Tedavi genellikle 3-6 ay sürer, ancak risk faktörlerine göre ömür boyu da olabilir.
2. Varis Çorabı (Kompresyon Tedavisi)#
Pıhtılaşmış damarda kan akışını hızlandırmak ve ödemi azaltmak için basınçlı varis çorapları kullanılır. Çoraplar, bacakta kronik ağrı ve şişlik gelişmesini önlemede kritiktir.
3. Girişimsel Yöntemler (Ameliyatsız Damar Açma)#
Modern tıpta girişimsel kardiyoloji teknikleri ile, özellikle durumu ciddi olan, büyük pıhtıları olan veya bacağı tehdit altında (morarma, ciddi şişlik) olan hastalarda, anjiyografi laboratuvarında damar açma işlemleri yapılmaktadır.
- Kateter ile Tromboliz (Pıhtı Eritme): Damar içine ince bir kateter yerleştirilerek doğrudan pıhtının içine pıhtı eritici ilaç (tPA) verilir. Bu işlem pıhtıyı hızla eriterek damarı açar.
- Farmakomekanik Trombektomi: Özel cihazlar kullanılarak pıhtı hem mekanik olarak parçalanır hem de vakumlanarak damar dışına alınır. Bu yöntem (“ameliyatsız damar açma”), pıhtı eritici ilaç miktarını azaltır ve kanama riskini düşürür.
- Vena Cava Filtresi: Kan sulandırıcı kullanması sakıncalı olan hastalarda, pıhtının akciğere gitmesini önlemek için ana toplardamara (vena cava) geçici bir filtre (süzgeç) yerleştirilebilir.
DVT’den Korunma Yolları#
- Hareket Edin: Uzun süre oturmanız gerekiyorsa sık sık mola verin, ayak bileklerinizi hareket ettirin.
- Bol Sıvı Tüketin: Susuzluk kanın koyulaşmasına neden olur.
- Kilo Verin: Obezite karın içi basıncı artırarak riski yükseltir.
- Sigarayı Bırakın: Damar sağlığınız için en önemli adımdır.
- Profilaksi: Ameliyat öncesi veya sonrası doktorunuzun önerdiği koruyucu varis çoraplarını veya kan sulandırıcı iğneleri kullanın.
İstanbul’da DVT Tedavisi#
Derin Ven Trombozu, uzmanlık ve deneyim gerektiren ciddi bir damar hastalığıdır. Modern teknolojik altyapı ile DVT tanısı hızla konulabilmekte ve hastanın durumuna uygun en etkili tedavi yöntemleri (medikal veya girişimsel pıhtı çıkarma) uygulanabilmektedir.
Bacaklarınızdaki şişlik, ağrı veya damar tıkanıklığı şüpheniz varsa, detaylı değerlendirme ve tedavi için bir sağlık merkezine başvurun.