Alt Ekstremite Arter Hastalığı Nedir?#
Alt ekstremite arter hastalığı, bacaklara temiz kan taşıyan atardamarların (arterlerin) ateroskleroz (damar sertliği) nedeniyle daralması veya tam olarak tıkanmasıdır. Damar duvarında biriken kolesterol, yağ ve kireç tabakaları (plak), kan akışını engelleyerek bacak kaslarının beslenmesini bozar.
Sık Etkilenen Damarlar:
- Aortoiliak segment (Karın ve kasık damarları)
- Femoral arterler (Uyluk damarları)
- Popliteal arter (Diz arkası damarı)
- Tibial arterler (Diz altı damarları)
Nedenleri ve Risk Faktörleri#
Damar tıkanıklığına yol açan en önemli faktörler şunlardır:
- Sigara kullanımı (En büyük risk faktörü)
- Diyabet (Şeker hastalığı)
- Hipertansiyon (Yüksek tansiyon)
- Yüksek kolesterol (Hiperlipidemi)
- İleri yaş
- Obezite ve hareketsiz yaşam
Belirtileri Nelerdir?#
Hastalık sinsi ilerleyebilir. En tipik belirti kladikasyon denilen yürüme ağrısıdır.
1. Kladikasyon (Aralıklı Topallama)#
- Belirli bir mesafe yürümekle baldırda, uylukta veya kalçada kramp tarzı ağrı başlar.
- Hasta durup dinlendiğinde ağrı 1-2 dakika içinde geçer.
- Yürümeye tekrar başlayınca aynı mesafede ağrı tekrar oluşur (“Vitrin Hastalığı”).
2. Kritik Bacak İskemisi (İleri Evre)#
Hastalık ilerledikçe damarlar daha ciddi tıkanır ve belirtiler ağırlaşır:
- İstirahat Ağrısı: Gece yatarken bacakta veya ayakta şiddetli ağrı olur, hasta bacağını yataktan aşağı sarkıtarak rahatlamaya çalışır.
- Ayak Yaraları: Ayak parmaklarında veya topukta kendiliğinden oluşan ve iyileşmeyen yaralar.
- Gangren: Parmaklarda morarma ve siyahlaşma (doku ölümü).
Tanı Yöntemleri#
- Fizik Muayene: Bacak nabızlarının kontrolü.
- ABI (Ayak-Bilek İndeksi): Kol ve ayak bileği tansiyonlarının karşılaştırılması.
- Doppler Ultrasonografi: Damar akımının ses dalgaları ile görüntülenmesi.
- BT Anjiyografi: Damar haritasının detaylı çıkarılması için kullanılır.
Tedavi Yöntemleri#
Tedavinin amacı yürüme mesafesini artırmak, ağrıyı gidermek ve uzuv kaybını önlemektir.
1. Yaşam Tarzı ve İlaç Tedavisi#
Hastalığın erken evrelerinde ve tüm hastalarda temel tedavidir:
- Sigaranın kesinlikle bırakılması.
- Düzenli yürüyüş egzersizleri (Damar ağını geliştirir).
- Kan sulandırıcı ve kolesterol düşürücü ilaçlar.
- Şeker ve tansiyon kontrolü.
2. Endovasküler (Ameliyatsız) Tedavi#
Günümüzde çoğu hasta anjiyografik yöntemlerle, neştersiz ve narkozsuz tedavi edilebilmektedir. Lokal anestezi ile kasıktan girilerek işlem yapılır.
- Balon Anjiyoplasti: Darlık bölgesinde özel balonlar şişirilerek damar genişletilir.
- Stentleme: Balonun yeterli olmadığı durumlarda veya damarın tekrar daralmasını önlemek için metal kafes (stent) yerleştirilir.
- İlaç Kaplı Balon/Stent: Tekrar tıkanma riskini en aza indirmek için ilaç salgılayan teknolojiler kullanılır.
- Aterektomi (Tıraşlama): Damar içindeki kireçli plaklar özel cihazlarla tıraşlanarak temizlenir.
3. Cerrahi Tedavi#
Endovasküler yöntemin uygun olmadığı çok uzun veya tam tıkanıklıklarda Bypass cerrahisi (yapay damar veya hastanın kendi damarı ile köprüleme) gerekebilir.
Sık Sorulan Sorular#
Yürürken bacak ağrısı neden olur?
Periferik arter hastalığı tedavi edilebilir mi?
Stent sonrası yürüme mesafesi artar mı?
Kritik bacak iskemisi nedir?
Sigara bırakılmalı mı?
Yürürken bacak ağrısı yaşıyorsanız veya ayaklarınızda iyileşmeyen yara varsa, erken teşhis ve tedavi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.